Chętnie na rozszerzenie wskazywano również język polski. Matura 2023 z polskiego rozszerzonego. Matura 2023 rozszerzona z języka polskiego polega na napisaniu obszernego wypracowania na Pierwszy z nich został podzielony na części: „Język polski w użyciu. Test” oraz „Test historycznoliteracki”. W drugim uczeń będzie musiał zmierzyć się z wypracowaniem; Matura 2013: Język polski, poziom rozszerzony (ARKUSZ CKE, ODPOWIEDZI) red. 11 maja 2013, 8:31 10. archiwum Polskapresse PRZYKŁADOWE ODPOWIEDZI - JĘZYK POLSKI - POZIOM ROZSZERZONY Część pisemna (poziom podstawowy i rozszerzony) 25 Uwagi dodatkowe 1. Wypowiedź jest oceniana na 0 punktów w każdym kryterium, jeżeli jest: x nieczytelna LUB x całkowicie niezgodna z poleceniem/tematem LUB Największe emocje już za nami, zatem postanowiłam odnieść się do arkusza matury na poziomie rozszerzonym. To taka garść moich uwag do obydwu tematów. Zapraszam! Poniedziałek, 6 maja 2019 (19:02) Aktualizacja: Poniedziałek, 6 maja 2019 (19:27) Część maturzystów przystąpiła w poniedziałek po południu do nieobowiązkowego egzaminu z języka Matura 2023: Język polski na poziomie podstawowym [ARKUSZE MATURALNE CKE] Zobacz również Maturzyści muszą też przystąpić obowiązkowo do jednego pisemnego egzaminu z przedmiotu do wyboru. Poniżej znajduje się zbiór tematów wypracowań na maturach z języka polskiego na poziomie rozszerzonym. Znajdą Państwo tutaj zadania zarówno z matur głównych, jak i termi Wypracowanie nr 5 – POZIOM ROZSZERZONY. AKADEMIA MATURALNA Przykładowa realizacja wypracowania na poziom rozszerzony z modelem oceniania. Temat: Ideał “dobrego życia” w twórczości Jana Kochanowskiego i Leopolda Staffa. Omawiając zagadnienie, wykorzystaj analizę i interpretację wierszy Na dom w Czarnolesie Jana Kochanowskiego i Wybierz jeden temat i napisz wypracowanie. Temat 1. Określ, jaki problem podejmuje Mieczysław Jastrunw podanym tekście. Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz innych tekstów kultury. Twoja praca pow inna liczyć co najmniej 300 wyrazów. Mieczysław Jastrun Walka o słowo 73OXR. Matura z języka polskiego na poziomie rozszerzonym zakończona. Egzamin rozpoczął się o godz. i trwał 180 minut. Przystąpiło do niego ponad 54 tys. tegorocznych maturzystów. Poniżej publikujemy pełny arkusz CKE - język polski (poziom rozszerzony) - wraz z nieoficjalnymi odpowiedziami zaproponowanymi przez eksperta Zapraszamy! PONIŻEJ PUBLIKUJEMY ARKUSZ CKE Z JĘZYKA POLSKIEGO (poziom rozszerzony) WRAZ Z NIEOFICJALNYMI ODPOWIEDZIAMI. Wciśnij F5, strona nie odświeża się automatycznie! Temat nr 1 Określenie problemu: Powiązania filozofii i literatury są obustronne i wynikają głównie ze wspólnego przedmiotu zainteresowania obydwóch z tych dziedzin. Zarówno poezja, jaki i filozofia są próbą odpowiedzi na te same pytania: o sens życia ludzkiego, istotę bytu, kondycję człowieka w świecie itp. Filozofia w wielu aspektach wydaje się jednak dziedziną nadrzędną wobec literatury (poezji). Zajęcie stanowiska: O słuszności poglądów autora świadczy fakt, że każde dzieło literackie (a także dzieło innych sztuk) jest owocem przemyśleń autora - czerpie więc z istniejących doktryn filozoficznych lub własnej życiowej filozofii danego twórcy. Argumenty z tekstu: ● Autor przywołuje cytat z Giordano Bruno: "filozofowie są w pewien sposób malarzami, malarze zaś filozofami i poetami, (...) bez rozmyślań i malowania nie ma poety". Zarówno filozofowie, jak i literaci tworzą pewne obrazy świata, prezentują określone zjawiska, kształtują przez to światopogląd odbiorców. Filozofia jest nadrzędna, ponieważ bez refleksji o świecie nie może powstać żadne dzieło. ● Czasy antyczne: związek filozofii z poezją (np. idea złotego środka: epikureizm i stoicyzm w poezji Horacego; idea "kalokagatii") oraz z mitami. Mity miały na celu dawać ludziom odpowiedzi na podobne pytania, co filozofia i poezja (np. o pochodzenie dobra i zła w świecie itp.). Można odwołać się do wybranego mitu wyjaśniającego genezę pewnych zjawisk (np. o puszce Pandory - pochodzenie nieszczęść). ● Autorytet poety w dobie romantyzmu - autor nawiązuje do koncepcji poety-wieszcza, przewodnika tłumu (można odwołać się np. do koncepcji Mickiewicza - postać Konrada z III cz. "Dziadów", "Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego" itp.). ● Zdaniem autora, przedmiot rozważań filozofii jest bardziej ogólny niż w poezji. Ponadto filozofia może mieć za przedmiot dzieło sztuki. Poszczególne działy filozofii (ontologia, epistemologia, aksjologia) są użyteczne również w badaniu dzieł literackich - można więc przyjąć stanowisko, że filozofia jest niejako nadrzędna wobec poezji: stanowi dla niej grunt, dostarcza jej idei, które ulegają poetyckiemu przetworzeniu. ● Autor w sposób szczególny wyróżnia estetykę ("filozofię sztuki", "filozofię piękna") - za pomocą jej kategorii opisujemy także dzieła poetyckie. Te same pojęcia z zakresu estetyki opisują także inne rodzaje sztuk; estetyka jest zjawiskiem bardziej pojemnym niż sama poezja. ● Autor podkreśla też związek pomiędzy historią idei a historią literatury (Lovejoy - historia literatury jako nauka pomocnicza historii idei) - prymat filozofii nad literaturą. ● Autor cytuje Hegla (o filozofii: "jako myśl o świecie pojawia się (...) dopiero wtedy, gdy rzeczywistość zakończyła już swój proces kształtowania i stała się czymś gotowym"). Można wywnioskować, że zadaniem literatury (poezji) jest uprzystępnianie filozofii i świata idei. Odwołania do innych tekstów kultury - przykłady: ● mitologia, Biblia - dają odpowiedzi na te same pytania, jakie stawiają filozofowie; ● poezja Homera, Kochanowskiego - czerpią z tych samych antycznych nurtów filozoficznych; ● filozofia Schopenhauera w poezji dekadentów (poeci tworzą utwory wyrażające poglądy filozoficzne, które były pierwotne w stosunku do ich dzieł). Zakończenie - wnioski: ● w historii literatury istnieje bardzo wiele dowodów na obustronne związki poezji i literatury; ● poezja jest nadrzędna: każde dzieło powstaje po uprzedniej refleksji o świecie, ● dzieła poetyckie stanowią konkretyzację dla idei filozoficznych. Temat nr 2 Interpretacja porównawcza Wstęp: ● problemem łączącym oba utwory jest motyw głodu i nędzy w społeczeństwie, ● w utworach dostrzegamy wyraźne opozycje: nędzarze - bogate elity (Norwid), głodni - syci (Czechowicz), ● w obu utworach podmiot liryczny występuje w roli obserwatora zjawiska nędzy, ● motywy biedy, nędzy i głodu uznać można za uniwersalny problem ludzkości - niezależny od czasu historycznego (Norwid - romantyzm, Czechowicz - dwudziestolecie międzywojenne) czy miejsca (Norwid - Paryż, Czechowicz - Warszawa). Teza interpretacyjna: Nędza, głód i bieda to odwieczne problemy społeczne, które stały się pełnoprawnym tematem tekstów kultury. Poeci różnych epok portretują nędzarzy i ukazują różnice społeczne, aby skłonić ludzi zamożnych do przemyśleń nad problemem biedy, a także wyrazić własne stanowisko w tej sprawie. Aspekty porównania: ● opis głodu, nędzy i biedy Norwid: przywołuje swoją wizytę w miejscu, gdzie umierają nędzarze (prawdopodobnie przytułek dla ubogich itp.) i porównuje to miejsce do trumny ("Trumienne izb oglądałem wnętrze"). Tworzy to grobowy, przygnębiający nastrój. Czechowicz: opisuje dworzec w Warszawie - miejsce, w którym gromadzą się ludzie ubodzy, głodni, margines społeczny. Dworzec jest miejscem schludnym, względnie estetycznym, typowym (blask w oknach, niklowy bufet, fontanny kwiatów, firanki itp.), przez co nie wywołuje negatywnych skojarzeń. Głód został upersonifikowany i utożsamiony z osobami głodujących na dworcu nędzarzy ("jeden głód kaszle szczeka/ drugi głód palce łamie"). Podmiot liryczny sugeruje, że uczucie wyniszczającego głodu może zezwierzęcać człowieka (szczekanie), a także doprowadzać go do rozpaczy ("łamanie palców"). ● zwrócenie uwagi na problem nierówności społecznych - kontrasty Norwid: posługuje się kontrastem (opis wizyty w przytułku dla nędzarzy został skontrastowany z opisem domu Pani Baronowej, która podejmuje gości na atłasowej kanapie). Czechowicz: z baru dworcowego dają się wyczuć zapachy alkoholu, jarzyn i mięsa (dobrobyt). Firanki w barze osłaniają ludzi sytych (metaforyczne oddzielenie ich od problemu głodnych, którzy znajdują się na zewnątrz). ● stosunek ludzi zamożnych do sytuacji nędzarzy Norwid: podmiot liryczny zdaje sobie sprawę z faktu, że mówienie na tematy związane z nędzą i głodem będzie źle odebrane w kręgu elit salonowych ("Kandelabry się skrzywią na realizm"). Powodem niechęci i krytyki zamożnych elit jest także idea socjalizmu, która w swoim zamyśle ma zatrzeć nierówności społeczne. Norwid ironizuje (cecha charakterystyczna jego poezji), Czechowicz natomiast zwraca uwagę na ten problem jedynie pośrednio (ludzie syci "odgrodzeni" firanką). ● stosunek podmiotu lirycznego do opisywanego problemu Norwid: podmiot liryczny intensywnie przeżywa swoją wizytę u nędzarzy - jest pod tak silnym wrażeniem, że chwieje się i omal nie upada ("chwyciłem się belki spróchniałej.../ A gwóźdź w niej tkwił, Jak w ramionach krzyża!...- aluzja do chrześcijańskiego miłosierdzia, które powinno być ostoją dla ludzi ubogich). Podmiot liryczny zdaje sobie sprawę z nierówności społecznych oraz obojętności i obłudy elit ("wymalowane papugi"). Sam również ma poczucie winy (polega ona na przemilczeniu problemu na salonach, jako tematu niestosownego i "nieestetycznego") - w ostatniej strofie poeta nazywa więc sam siebie "milczącym faryzeuszem" (aluzja biblijna - do własnej obłudy). Czechowicz: w zakończeniu utworu zwraca uwagę na paradoksalną siłę i potęgę ludzi głodnych ("przez nie runą/ mocne twierdze jerycha"). Poeta pozostawia domysłom czytelnika, z czego wynikać ma ta siła - być może należy ją również odczytać poprzez idee chrześcijańskie. ● język utworów W obu utworach mamy do czynienia z językiem prostym (brak nadmiaru środków stylistycznych, ozdobników), występują aluzje biblijne, personifikacje (Czechowicz) itp. Bogata interpunkcja i charakterystyczne przemilczenia u Norwida dodatkowo sugerują, jak trudnym do wyrażenia problemem jest nędza ludzka. Rzeczowy język Czechowicza może podkreślać trudne, brutalne realia codzienności głodujących na dworcu. Zakończenie - wnioski: ● nędza i głód to problem niezależny od czasu i miejsca, podejmowany przez poetów różnych epok; ● poeci podkreślają różnice społeczne, zwracają uwagę na podziały klasowe oraz na to, iż ludzie bogaci odsuwają od siebie problem nędzy; ● każdy jest współodpowiedzialny za istniejące w świecie problemy społeczne - jesteśmy zobowiązani do mówienia o nich (Norwid); ● niezależnie od poziomu zamożności i statusu społecznego człowiek jest zdolny do wielkich czynów i osiągnięć (Czechowicz). Matura z polskiego rozszerzonego odbędzie się już za niecałe dwa tygodnie. To dość czasu, aby przypomnieć sobie najważniejsze rzeczy i powtórzyć materiał. Poniżej podpowiadamy, co warto wiedzieć przed maturą. Zobaczcie, co było na maturze z polskiego rozszerzonego w 2020 i jakie lektury warto polski rozszerzony 2021. Najważniejsze informacje, wskazówkiMatura z polskiego rozszerzonego nie jest obowiązkowa. Przystępują do niej tylko ci uczniowie, którzy wyrazili chęć jej zdawania i wynik jest im potrzebny do rekrutacji na studia. Pod niektórymi względami matura z polskiego rozszerzonego jest łatwiejsza niż podstawowa. Jest tak dlatego, że na maturze rozszerzonej maturzyści mają do zrobienia tylko jedno zadanie. Podczas gdy matura z polskiego na poziomie podstawowym składa się z kilku części - w tym czytania ze zrozumienie, zadań gramatycznych i dłuższej wypowiedzi pisemnej - tak matura rozszerzona polega wyłącznie na napisaniu wypracowania liczącego przynajmniej 300 wyrazów. Zdający mają do wyboru dwa tematy, z czego jeden to napisanie rozprawki na podstawie podanego fragmentu tekstu, natomiast drugi to analiza porównawcza dwóch tym roku matura rozszerzona z polskiego odbędzie się 10 maja, w poniedziałek, o godz. 9:00. Na jej wykonanie maturzyści będą mieli 180 minut. Pamiętaj, żeby zabrać ze sobą przynajmniej dwa CZARNE długopisy. Podczas pisania możesz korzystać ze słownika ortograficznego oraz słownika poprawnej polszczyzny. Matura polski rozszerzony - zadania, przykładowe wypracowanieMatura z języka polskiego na poziomie rozszerzonym sprawdza umiejętności czytania ze zrozumieniem, interpretacji podanego tekstu oraz znajomość innych tekstów kultury. W 2020 roku podstawą do pierwszego tematu był fragment tekstu Bożeny Chrząstowskiej, "Prawda i >>zmyślenie<< literackie". Po przeczytaniu tekstu należało najpierw określić jego tezę, a następnie ustosunkować się do niej, podając jako przykłady inne teksty kultury. O drugim temacie opowiedziała nam jedna z maturzystek, Julia. - Akurat trafiły się dwa bardzo proste wiersze Kochanowskiego i Herberta – oba ze snem w tytule. Na początku napisałam o tym, że chociaż autorzy są z dwóch różnych epok, to ich spojrzenie na temat snu jest bardzo podobne. Potem rozwinęłam, co dokładnie mówili o śnie i na koniec doszłam do wniosku, że niezależnie od epoki ludzie patrzą na sen jako na ucieczkę od życia interpretacji był wiersz Kochanowskiego "Do snu" oraz Herberta "Język snu". Matura j. polski CKE - poziom rozszerzonyJak przygotować się do matury rozszerzonej z polskiego? Lista lekturMatura z polskiego rozszerzonego jest nieco bardziej liberalna niż matura podstawowa. Głównie dlatego, że w wypracowaniu można odwołać się do dowolnych tekstów kultury, także takich nieomawianych na lekcjach. Znajomość lektur obowiązkowych jest zdecydowanie przydatna, dlatego też warto powtórzyć sobie najważniejsze wątki i motywy. Do listy dzieł, których znajomość przyda się podczas pisania matury rozszerzonej z polskiego należą:Na poziomie podstawowym:Władysław Stanisław Reymont, "Chłopi" (t. I) Stefan Żeromski, "Ludzie bezdomni" Stefan Żeromski, "Przedwiośnie" Witold Gombrowicz, "Ferdydurke" – rozdz. II, III, VI, VII, VIII, IX, X, XII, XIV Zofia Nałkowska, "Granica" Tadeusz Borowski, "Pożegnanie z Marią" ("Pożegnanie z Marią", "U nas, w Auschwitzu ...", "Proszę państwa do gazu", "Bitwa pod Grunwaldem") Gustaw Herling-Grudziński, "Inny świat" Bolesław Leśmian – wybór wierszy Julian Tuwim – wybór wierszy Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – wybór wierszy Czesław Miłosz – wybór wierszy Krzysztof Kamil Baczyński – wybór wierszy Tadeusz Różewicz – wybór wierszy Zbigniew Herbert – wybór wierszy Miron Białoszewski – wybór wierszy Wisława Szymborska – wybór wierszy Stanisław Barańczak – wybór wierszy Jan Twardowski – wybór wierszy Sławomir Mrożek, "Tango" Hanna Krall, "Zdążyć przed Panem Bogiem" Sofokles, "Król Edyp" Horacy – wybór pieśni William Szekspir, "Makbet" Molier, "Świętoszek" Johann Wolfgang Goethe, "Cierpienia młodego Wertera" Fiodor Dostojewski, "Zbrodnia i kara" Joseph Conrad, "Jądro ciemności" Albert Camus, "Dżuma" Na poziomie rozszerzonym:Jan Kochanowski, "Treny" Juliusz Słowacki, "Kordian" Witold Gombrowicz, "Trans-Atlantyk" Maria Kuncewiczowa, "Cudzoziemka" Stanisław Ignacy Witkiewicz, "Szewcy" Dante Boska Komedia – fragmenty "Piekła" Jan Wolfgang Goethe, "Faust" – część I: fragmenty sceny w pracowni (rozmyślania Fausta o sobie i swoim życiu, rozmowa z Mefistofelesem) Franz Kafka, "Proces" Michaił Bułhakow, "Mistrz i Małgorzata". Polecane ofertyMateriały promocyjne partnera Zanim zabierzesz się do czytania tego tekstu gorąco zachęcam Cię do zapoznania się z wcześniejszym wpisem dotyczącym wypracowania, w którym omawiam rodzaje wypracowań maturalnych i ich prawidłową strukturę. Gdy już poznasz „teorię” wróć tutaj, by przeczytać przykładowe wypracowanie, które zamieszczam i analizuję poniżej. *** Jesteś już z powrotem? Super, zabieramy się za praktykę. 🙂 Żeby jednak wiedzieć, czego się trzymać najpierw spójrzmy na punktację stosowaną przy ocenie wypracowania, która pochodzi z oficjalnego informatora dostępnego na stronie CKE. Klikając tutaj możesz zapoznać się z całością dokumentu, w tym ze szczegółowymi kryteriami oceny zawartymi w tabelce na stronach 11 i 12. Ja przypominam tylko to, co jest brane pod uwagę przy ocenie i skalę punktów. . Wypracowanie – punktacja Kompozycja i układ treści: 0-3 Treść: 0-13 Terminologia: 0-2 Język i styl: 0-2 Łączna maksymalna liczba punktów: 20 Jak sam wiesz 20 punktów na 60 to bardzo dużo i może znacznie zaważyć na ostatecznym wyniku. Zobaczmy więc jak wygląda modelowe wypracowanie na przykładowy temat przekrojowy. Oczywiście dobór dzieł może być inny, to co się liczy to ich zgodność z tematem i poprawna analiza treści. To właśnie za to można uzyskać aż 13 z 20 punktów. Poniżej znajdziesz kolejne części wypracowania przeplatane moimi komentarzami, które mają na celu pomóc Ci lepiej zrozumieć strukturę i cel danej części. . . Temat: Na podstawie trzech wybranych przykładów z różnych epok lub kierunków opisz jak artyści wykorzystywali motywy fantastyczne w sztuce i jaką pełniły one rolę. Zwróć uwagę na sposób ujęcia motywu w danym dziele. . Wypracowanie: Motywy fantastyczne występują w sztuce od najdawniejszych epok. Zaczęły się pojawiać już w starożytności za sprawą mitów i przeróżnych legend. Upowszechniły w średniowieczu, nabierając jednocześnie mocno chrześcijańskiego i moralizatorskiego wydźwięku. Często w podobnym kontekście pojawiały się również później w sztuce nowożytnej, zwłaszcza w twórczości mistrzów niderlandzkiego renesansu. Od wieku XIX natomiast przybrały bardziej mroczny i osobisty charakter a ich obecność stała się sposobem wyrażania emocji i głęboko skrywanych lęków artysty. Znaczenie i rola tego typu motywów zmieniały się wraz z mentalnością kolejnych epok i stanowiły doskonały wskaźnik stanu duchowego nie tylko samych twórców, ale i całych społeczeństw. Konkretny, nie za długi wstęp, w którym już w pierwszym zdaniu nawiązujemy do tematu (należy unikać mało treściwych wprowadzeń pisanych „na około”). Następnie w kilku zdaniach kreślimy to, o czym będzie w rozwinięciu, czyli o jakich epokach będziemy pisać i na jakie role tych motywów wskażemy, ponieważ o to również pada pytanie w temacie. Ważne jest tu podkreślenie ich różnorodności, aby od początku zasygnalizować sprawdzającemu, że mamy dobry ogląd zjawiska i widzimy przemiany jakie w jego obrębię zachodzą. Trzeba też pamiętać o subtelnym zarysowaniu sytuacji społeczno-politycznej (w tym wypadku jest to wskazanie na chrześcijańskie średniowiecze i indywidualistyczny XIX wiek). Po takim wstępnie możemy przejść do chronologicznej analizy wybranych przykładów. . Dama z jednorożcem: À mon seul désir, jedna z cyklu tapiserii, XV w. Średniowiecze było pierwszą dużą epoką, w której motywy fantastyczne tak otwarcie wdarły się do sztuki i zaczęły odgrywać w niej istotną rolę. W wielu budowlach romańskich i gotyckich tympanony oraz inne elementy architektoniczne są pokryte płaskorzeźbą z motywami ekspresyjnie upozowanych, zdeformowanych smoków, diabłów i potworów, które mają za cel przerażać wiernych i tym samym nakłaniać ich do żarliwości religijnej. Motywy te występują przeważnie w wizjach piekła, wciśnięte w ramy architektury (średniowieczne prawo ram), i mają charakter dydaktyczno-moralizatorski – stanowią wizualne upomnienie dla grzeszników, aby nawracali się i dbali o własne dusze. Równie ciekawym przejawem sztuki odwołującej się do motywów fantastycznych w celu przekazania treści moralizatorskich jest późnogotycki cykl tapiserii „Dama z jednorożcem”, w którym oprócz tytułowej damy i różnych rzeczywistych zwierząt na każdej z sześciu tapiserii występuje biały jednorożec. Symbolizuje on duchową doskonałość i czystość, z tego też względu przez długi czas bywał kojarzony z dziewictwem. Takie symboliczne przedstawienie cnoty może być interpretowane jako pouczenie, że należy odrzucić namiętności wzbudzane przez zmysły – będące tematem pięciu z sześciu tapiserii – i zwrócić się ku doskonaleniu ducha oraz moralności. Duża dekoracyjność i dworski charakter dzieła – kwiatowe tło i dbałość o detale, nie kłócą się tu z jego moralizatorską wykładnią. Podobne motywy fantastyczne występują również w twórczości np. Hieronima Boscha przypadającej na przełom gotyku i renesansu. Idziemy według schematu: pierwszy akapit – pierwsza epoka – pierwszy przykład/ dzieło. Można, tak jak wyżej, opisać nieco szerzej dane zjawisko, jeśli w wybranej epoce występuje ono w różnych realizacjach, ale istotne jest, by zawsze bardziej skupić się na jednym wybranym przykładzie i jego wydźwięku w kontekście tematu. Tutaj jest to cykl tapiserii „Dama z jednorożcem”, który a) niepodważalnie za motyw centralny ma motyw fantastyczny i b) jest emblematyczny dla mentalności tej epoki. Wspomnienie o Boschu na koniec akapitu ma stanowić przejście między jedną epoką a kolejną, tak aby zasygnalizować, że mamy świadomość występowania tego typu motywów również w nowożytności, ale wybraliśmy pominięcie ich na rzecz późniejszych przykładów. . Johann Heinrich Füssli, Nocna mara, 1781 Kolejną epoką, w której fantastyczne stwory odżywają w sztuce jest romantyzm. Pogłębiona duchowość epoki i zwrócenie ku jednostce oraz jej przeżyciom przygotowały podatny grunt na mroczne wizje artystów emanujące z wielu dzieł. Motywy fantastyczne pojawiają się szczególnie często w obrazach Johanna Heinricha Füssliego, brytyjskiego artysty o szwajcarskim pochodzeniu. Jego „Nocna mara” przedstawia śpiącą dziewczynę, całą w bieli, na której klatce piersiowej przysiadł odrażający potwór, personifikacja koszmaru sennego. W tle, zza czerwonej kotary wyłania się łeb konia-widmo z wywróconymi oczami, prawdopodobnie symbolizującego szaleństwo. Kompozycja jest kadrowana ciasno, a scena w całości pogrążona w głębokiej czerni, co jeszcze bardziej potęguje atmosferę dziwności i niepokoju. Dzieło Füssliego odwołuje się do lęków powracających i dręczących nas nocą, jest to więc wizja bardzo emocjonalna, przemawiająca do wyobraźni widza. W drugim akapicie powtarzamy schemat, ale wybieramy dzieło, które znacznie różni się od pierwszego. Wybierając „Nocną marę” Füssliego mamy dzieło nie tylko z innej epoki, ale także wykonane w innej technice – obraz a nie tapiseria, operujące innymi środkami – plama barwna, świadome użycie czerni (pamiętaj o opisaniu najważniejszych dla tematu elementów kompozycji i formy!) a w końcu mamy też inny wydźwięk i rolę motywu. Wymiar dydaktyczno-moralizatorski ustępuje miejsca zindywidualizowanym mrocznym wizjom nie związanym z religią. Ostatnie dwa zdania to krótka interpretacji dzieła, która wzmacnia nasze argumenty, więc nie należy o niej zapominać – sam opis formy nie wystarczy, jeśli temat wypracowania dotyczy ujęcia jakiegoś motywu na przestrzeni wieków. . Stanisław Ignacy Witkiewicz, Kompozycja fantastyczna (Wizja z maskami), 1920 Po motywy fantastyczne w swojej twórczości sięga również Stanisław Ignacy Witkiewicz, przedstawiciel polskiego ekspresjonizmu. Są one najbardziej widoczne w dziełach z okresu, w którym rozwijał teorię tzw. Czystej Formy, zakładającej odrzucenie wszelkiego realizmu i skupienie się na dynamicznej i ekspresyjnej formie obrazu. Bez względu na to, czy artysta wykorzystuje tematy religijne, np. „Kompozycja Szatan” czy też tworzy luźne kompozycje pełne fantastycznych stworzeń i potworów ich występowanie jest właściwie tylko pretekstem to eksperymentów formalnych, są one do tej formy zredukowane. Witkacy oddziałuje na widza intensywnymi kolorami, giętką dynamiczną linią i nieoczekiwanymi kształtami, które wydają się zapętlać w jego obrazach. Pierwotność i dzikość form jest tym, co przemawia do naszej wyobraźni. Stworzony przez artystę świat daleki jest od rzeczywistego, co popycha widza do konfrontacji z własnymi przeżyciami jakie wywołuje w nim obraz, ponieważ to, co widzimy nie znajduje punktu zaczepienia w tym, co nam dobrze znane. Ostatni akapit i ostatnie dzieło – współczesne, a więc pokazujemy historię motywu naprawdę przekrojowo i sygnalizujemy kolejną zmianę – motywy fantastyczne są tylko dodatkiem, pretekstem, a najważniejsza jest forma i wywoływane przez nią ważenia. Gdy wybieramy dzieła artystów końca XIX wieku lub XX-wiecznych należy pamiętać o powiązaniu ich z konkretnym kierunkiem lub teorią artystyczną, jeśli z taką się identyfikowali (tu ekspresjonizm i Czysta Forma wymyślona przez autora). Powyższe przykłady pokazują, że motywy fantastyczne były stale obecne w historii sztuki na przestrzeni wieków i pełniły bardzo różne funkcje, od upominania i pouczania wiernych w średniowieczu po wyrażanie uczuć, lęków i przeżyć artystów w wieku XIX i XX. Ponadto można śmiało stwierdzić, że ich rozwój w późniejszych okresach, od romantyzmu, przez surrealizm po ekspresjonizm, był zaledwie początkiem prawdziwej popularności tego typu motywów w sztuce końca XX wieku i najnowszej. Podsumowanie to właściwie krótkie zebranie wszystkich informacji ponownie i wyciagnięcie esencji, czyli podkreślenie tego jak bardzo opisywane zjawisko ewoluowało i w którą stronę oraz ewentualne wspomnienie o tym, że ostatnia opisana przez nas manifestacja w sztuce to nie koniec a jedynie etap w jego rozwoju, czyli podkreślenie ciągłości. . Na koniec sprawdźmy jeszcze czy nasze modelowe wypracowanie spełnia pozostałe kryteria oceny. Ma ono wyraźnie wydzielony wstęp, trójakapitowe rozwinięcie i zwięzłe zakończenie, czyli kompozycja i układ treści są wzorcowe (pełne 3 punkty). W tekście pojawiają się dokładne nazwy kierunków i teorii, poprawny technicznie opis elementów budujących kompozycję, np. prawo ram, i wpływających na ekspresję oraz takie wyrażenia jak „charakter dydaktyczno-moralizatorski”, co zapewnia nam też punkty z zakresu terminologii (2 punkty) a bogaty język i ładny styl dodają kolejne dwa. Słowem, możemy liczyć na bardziej niż satysfakcjonujący wynik końcowy. Niech zatem to przykładowe wypracowanie będzie dla Ciebie wzorem i inspiracją. Życzę Ci pełnych 20 punktów i trzymam kciuki za to, żeby na maturze trafił Ci się temat tak fajny, że „sam będzie się pisał”. 🙂 Jeśli chcesz dowiedzieć się jeszcze więcej na temat dobrego wypracowania zachęcam do zapoznania się z moim kursem online „Analiza dzieła sztuki od A do Z” lub do wysłuchania webinaru „Historia sztuki – wypracowanie maturalne w praktyce”. . . .